Dòng sông tình mẹ

Bao nhiêu đó là sự mang nặng, đẻ đau. Bao nhiêu đó là sự chịu đựng trong bóng tối của người mẹ để con mình được an vui giữa ánh sáng.

1.Chưa từng làm mẹ, nhưng tôi có một người mẹ yêu thương con vô cùng vô tận. Đó là một góa phụ quê mùa, cả đời chỉ biết làm lụng nuôi các con ăn học, không biết nhiều chi đến nơi tân kỳ đô hội, không biết nhiều chi đến văn chương chữ nghĩa. Đời mẹ chỉ nhiều nỗi buồn và nỗi thương con.

Đứa con chính là sự hiện diện chói sáng và thiêng liêng nhất của đời người đàn bà trên cõi trần ai này. Trong vòng quay sinh học của phụ nữ, có lẽ, làm mẹ chính là giai đoạn hạnh phúc và tự chủ nhất. Ký ức tuổi thơ giàu sang hay nghèo khó có thể bị mai một dần dà, nhưng hơi ấm của người mẹ, bàn tay của người mẹ, chiếc thơm má cưng nựng của người mẹ vẫn còn nguyên trong trí nhớ của người con để một mai mệt mỏi trên quá trình lập thân sẽ tự điền mình vào hơi ấm ấy mong tiếp thêm sức mạnh.

Bao nhiêu đó là sự mang nặng, đẻ đau. Bao nhiêu đó là sự chịu đựng trong bóng tối của người mẹ để con mình được an vui giữa ánh sáng. Bao nhiêu là niềm hy vọng và tự hào của người mẹ, và dẫu cho con đã thật cao lớn trưởng thành nhưng con vẫn là một hài nhi bé bỏng, thật bé bỏng, ngây dại, thật ngây dại của mẹ. Tin ở con một cách vô điều kiện. Đó là kiểu yêu thương chỉ có ở người mẹ. Từ việc tin mà mẹ bảo vệ, che chắn, tự hào và ngược lại, cũng từ đó mà người mẹ dựa vào đứa con để có sức mạnh vượt qua nhiều thử thách. Tin ở con rồi dựa vào con như một nguồn năng lượng để sống, chính là minh chứng thường hằng về bản năng làm mẹ của người phụ nữ, và chỉ có trong quan hệ mẹ - con, điều này mới trở thành chân lý.

Tôi đã thêm một lần được chiêm nghiệm điều ấy khi đọc Thư gửi con của Thái Kim Lan. Cái tựa sách thật mộc, chẳng hề chạm chi đến nghệ thuật tu từ hay sự đỏng đảnh của ngôn ngữ nhưng lại có sức chứa đựng thật lớn. Thư gửi con là lời thủ thỉ ân cần, yêu thương và run rẩy của nhà giáo Thái Kim Lan dành cho cô con gái bé bỏng của mình. Đó là kiểu yêu độc tôn một cách dễ thương, tự nhiên, không thể hoán đổi hay gợn chút phân vân giữa người trao và người nhận. Và sự gửi con (chứ không phải cho con) là tất cả sự chắt chiu chữ nghĩa và cảm xúc vừa như sở hữu nhưng lại vừa bình đẳng của mẹ dành cho con. Mẹ muốn coi con như một đứa trẻ luôn cần chăm bẵm bảo vệ nhưng cũng nghĩ con như một người bạn đường tin cậy nhất của mẹ trong những chuyến đi xa.

Tác giả tại buổi giới thiệu sách

2.Thái Kim Lan đã viết thư ấy trên những chuyến bay của mình. Tôi cảm thấy thiêng liêng và run rẩy dù những lá thư ấy chẳng phải được dành cho tôi. Người ta có thể viết thư cho con khi ngồi nghiêm ngắn ở bàn ghế, nhưng Thái Kim Lan lại viết thư gửi con gái khi sấp ngửa trên những cuộc đi, thì có nghĩa, lòng người mẹ khi ấy chỉ hướng về một nơi duy nhất - đứa con.

Đọc thư mà thấy yêu cái tình của người mẹ. Bắt đầu thư bao giờ cũng cưng nựng đến độ "Con thương yêu của mẹ" và kết thư là "Mẹ của con" thể hiện sự sở hữu, sự thuộc về, sự ở trong nhau của hai con người ấy. Đứa con chính là sức mạnh để người mẹ vượt qua cảm giác đơn độc lênh đênh trên các cuộc đi. Đồng thời, cũng là niềm hy vọng và đâu đó trong những phút giây độc hành, hình ảnh đôi má hồng hào thơm tho ấy sẽ khiến lòng mẹ run lên cảm giác hạnh phúc về ngày gặp lại. Điều ấy, chừng như chỉ có thể thấu hiểu trong im lặng.

Bí mật của tình mẫu tử không phải nằm ở sự tạo ra một con người mà chính là vì con, núi thiêng trong lòng mẹ đã mọc. Núi thiêng ấy chính là nơi nuôi nấng bản năng giống cái của người mẹ như sự hy sinh, sự bảo bọc, sự nhạy cảm và đức nhẫn nại. Cho nên, Thư gửi con dẫu chỉ là câu chuyện riêng của hai mẹ con TS. Thái Kim Lan nhưng lại đủ sức bao hàm cả một thế giới phụ nữ ở trong ấy. Một thế giới tràn ngập tính nữ và ái quyền. Tính nữ, trong nghĩa sinh nở và thai giáo đứa con bằng tiếng Việt, bằng điệu hò xứ Huế của người mẹ Việt ở trời Tây; là quyền năng của người mẹ trong việc thể hiện tình yêu với con của mình. Tính nữ là giá trị và phẩm hạnh. Những điều ấy riêng chịu nhau, tạo thành nguyên khí của tình mẹ.

Bởi vậy, xuyên suốt tác phẩm là sự tận hiến của người mẹ dành cho con. Thật khó để điềm nhiên lật sang trang khác khi mà không dừng lại ít phút để ngẫm về nỗi "nghiện con" ẩn sâu trong từng cái ôm của người mẹ. Hoặc chỉ đơn giản là muốn về nhà thật nhanh để nấu cho con một bữa ăn. Tôi thương điều ấy, trong nghĩa thương yêu ái mộ. Và tôi thương những chuyến cuộc và sự lên đường của người mẹ khi băn khoăn câu hỏi "mình đi hay về?".

Thương những dòng chữ mà người mẹ ấy riêng gửi cho con mình. Vừa đọc như vừa được trôi trên một dòng sông, du dương, êm ả, dẫn ta về phía hạ nguồn. Cây bên bờ xanh xao nhỏ lệ, đâu đó có tiếng hò kéo lưới thấp thoáng dáng ai. Văn của người phụ nữ ấy là thế, không động mà tĩnh nhưng đủ sức nhấn chìm mọi cảm xúc đang trôi nổi trong lòng người đọc. Cẩn trọng và nồng nàn, đẹp như trăng mà cũng buồn như trăng, mắt tôi héo rũ như hoàng hôn phố cổ mỗi khi đọc lá thư bà viết cho con gái khi về thăm mộ mạ ở Huế.

Khi ấy, tôi tưởng như bà đã quên mất tuổi mình.

Và Thư gửi con cũng không chỉ đơn thuần là thư gửi con mà là hiện thân của một tình yêu thương tuyệt đối, không đổi – tình mẫu tử. Một lá thư mà bất cứ đứa con nào dù có trưởng thành hay giỏi giang đến mấy cũng muốn được bé bỏng mãi trong vòng tay của mẹ.

 NGUYÊN HƯƠNG

(Đọc Thư gửi con của Thái Kim Lan)