KỶ NIỆM 56 NĂM CHIẾN THẮNG ẤP BẮC(2/1/1963 - 2/1/2019).

Trận Ấp Bắc giữa bộ đội ta và quân Mỹ ngụy diễn ra trên một địa bàn không rộng. Nhìn trên bản đồ, đó là một rẻo mờ xanh ba bề bị vây bọc bởi đồng lúa, sình lầy, hệ thống rạch, kênh; xa về phía nam chừng 3-4 km là lộ 4 (nay là quốc lộ 1A) và xa hơn về phía tây chừng 6 km là con lộ 12. Còn phía bắc và phía đông, dẻo đất này cách các con kênh Nguyễn Văn Tiếp, Nguyễn Tấn Thành chừng 2-3 km. Ấp Bắc gồm hai ấp nhỏ là Tân Bình và Tân Thới, thuộc xã Tân Phú Trung, huyện Cai Lậy, tỉnh Mỹ Tho xưa và tỉnh Tiền Giang nay. Ðịa hình nơi đây khá phức tạp: đất thấp, vườn cây trái xen kẽ với ruộng lúa, sình lầy và bị chia cắt bởi các dòng kênh rạch lớn bé, ven bờ trùm phủ những rặng trâm bầu kéo dài và xanh tốt quanh năm... Trên địa bàn có chiều dài khoảng 4 km, chiều rộng chừng 400 m ấy, ngày 2-1-1963, đã diễn ra cuộc đọ súng không cân sức nếu xét về quân số, vũ khí, hỏa lực, thiết bị chiến trường, sức cơ động và khả năng bảo đảm chi viện, hậu cần...

Một cách tổng quát, có thể thấy rằng, lực lượng so sánh trong trận đánh này có sự chênh lệch rất lớn; địch áp đảo hầu như trên mọi phương diện. Về mặt quân số, lực lượng ta ở đây chỉ có một đại đội tăng cường thuộc Tiểu đoàn 261 chủ lực Khu 8, một đại đội địa phương tỉnh Mỹ Tho, một trung đội trợ chiến, một trung đội địa phương huyện Châu Thành, cùng các lực lượng dân quân du kích tại chỗ, do Tiểu đoàn trưởng Hai Hoàng (tức Nguyễn Văn Ðiểu) chỉ huy. Về phía địch, chúng sử dụng vào đây ba tiểu đoàn của Sư đoàn 7 thuộc Vùng 4 chiến thuật, một chiến đoàn bảo an tỉnh Ðịnh Tường, một tiểu đoàn dù thuộc lực lượng dự bị Bộ Tổng tham mưu quân đội Sài Gòn, một số đại đội biệt kích và dân vệ. Hỗ trợ cho lực lượng này tiến công là ba tàu chiến bao vây trên hướng đông bắc, một chi đoàn thiết giáp lội nước M.113 chở quân đột phá, 15 trực thăng và 7 máy bay vận tải C.123 chở quân đổ bộ và quân dù, năm máy bay lên thẳng vũ trang có gắn súng liên thanh và các dàn hỏa tiễn chi viện hỏa lực, tám máy bay ném bom, bốn chiếc L.19 làm nhiệm vụ trinh sát và chỉ huy, hàng chục khẩu pháo, cối yểm trợ hành quân và bắn phá mục tiêu.

Lúc đầu, chỉ huy cuộc tiến công là viên đại tá Tư lệnh Sư đoàn 7 Bùi Ðình Ðạm và viên cố vấn cao cấp Sư đoàn Giôn Pôn Van; tiếp đó, có thêm viên thiếu tướng Huỳnh Văn Cao, tư lệnh Quân đoàn 4; thiếu tướng Trần Thiện Khiêm, tham mưu trưởng liên quân tham gia. Khi phát hiện thấy một đơn vị chủ lực Quân giải phóng đang đứng chân ở Ấp Bắc, Mỹ cho đây là một cơ hội để chứng tỏ sức mạnh của quân đội Sài Gòn với trang bị, vũ khí, hỏa lực yểm trợ của Mỹ. Bộ tư lệnh viện trợ quân sự của Mỹ (MACV) cùng Bộ tư lệnh hành quân quân đội Sài Gòn lập tức quyết định mở cuộc tiến công quy mô lớn mang mật danh "Ðức Thắng 1/13" nhằm tiêu diệt và bắt gọn toàn bộ lực lượng đối phương.

Lực lượng vũ trang ta tại Ấp Bắc kiên cường trụ bám đánh địch, chống càn. Dựa vào hệ thống công sự, trận địa, hầm hào; bố trí đội hình phòng ngự vòng tròn để vừa có thể độc lập tác chiến, vừa nhanh chóng chi viện cho nhau giữa các bộ phận lực lượng, phát huy cao độ trí thông minh và lòng dũng cảm, sử dụng hiệu quả mọi thứ vũ khí có trong tay, chuyển hóa linh hoạt thế trận, phối hợp chiến đấu nhịp nhàng, xử lý kịp thời và thông minh các tình huống mới diễn ra, quân ta đã chiến đấu ròng rã suốt một ngày, đánh bại tất cả các đợt tiến công của địch, gây thiệt hại sinh lực địch chết và bị thương 450 tên, trong đó có 13 cố vấn Mỹ (chết 3 tên), 3 xe lội nước M113 bị hư hỏng nặng, 8 máy bay trực thăng bị bắn rơi (tại mặt trận 3, các nơi khác 5), 1 tàu bị chìm, 2 chiếc bị hỏng làm thất bại hoàn toàn cuộc hành quân đầy tham vọng của địch. Và khi màn đêm buông xuống, các đơn vị của ta bí mật lần lượt vượt qua vòng vây địch, rút lui an toàn về căn cứ Ðồng Tháp Mười.Chiến lợi phẩm ta thu được: 8 súng các loại, 1 máy bộ đàm, trên 100 cây dù và trên 10.000 đạn các loại.

Sau trận này, báo chí Mỹ, các hãng thông tấn phương Tây liên tiếp đưa tin và bình luận về khả năng tác chiến của quân đội Sài Gòn, về hiệu lực của các loại vũ khí, thiết bị chiến tranh tối tân cùng những chiến thuật mà Mỹ đưa ra sử dụng tại chiến trường Việt Nam.

Thất bại ở Ấp Bắc và việc mất nhiều máy bay lên thẳng, đối với Mỹ, theo tờ Thời báo New York số ra ngày 5-1-1963: "Là một điều đau đớn nhưng cần thiết để giảm bớt tư tưởng lạc quan do những lời tuyên bố chính thức quá lạc quan của Washington gây ra. Trước đây, người ta đã đánh giá quá cao máy bay lên thẳng, đánh giá quá thấp những nhược điểm của nó và có xu hướng quên rằng con người chứ không phải máy móc là yếu tố mang lại chiến thắng".

Ðồng chí Lê Duẩn, ngay từ ngày ấy, đã nhận định rằng: "Kể từ trận Ấp Bắc, Mỹ thấy không thể thắng ta được” (*). Với chiến thắng Ấp Bắc, quân và dân ta đã chứng tỏ trên thực tế khả năng có thể đương đầu và đánh bại các hình thức chiến thuật mới của Mỹ và quân đội Sài Gòn; chiến thắng đó có sức cổ vũ lớn lao của toàn quân và toàn dân ta trên khắp chiến trường miền nam trong phong trào "Thi đua Ấp Bắc giết giặc lập công".

Sau Ấp Bắc và bắt đầu từ đó, lực lượng vũ trang ta chẳng những kiên quyết trụ lại đánh địch, chống càn, mà còn chủ động mở nhiều trận đánh tiêu diệt đại đội, tiểu đoàn, trong đó có một số tiểu đoàn biệt kích khét tiếng của quân đội Sài Gòn, báo hiệu sự tiến triển trong tác chiến tập trung quy mô ngày càng lớn của chủ lực ta trên chiến trường. Ðược sự hỗ trợ của đòn tiến công quân sự, phong trào phá ấp chiến lược phát triển mạnh mẽ, rộng khắp. Tình hình đó khiến cho sự bất đồng trong nội bộ Mỹ, ngụy vốn đã gay gắt càng gay gắt thêm. Mỹ buộc phải "thay ngựa giữa dòng" bằng cách bật đèn xanh cho tướng lĩnh Sài Gòn làm đảo chính lật đổ anh em Diệm - Nhu mong tạo thế ổn định về chính trị để Mỹ đẩy mạnh nỗ lực chiến tranh, nhưng thực tế cho thấy đó lại là một sai lầm lớn nữa của Mỹ trong toàn bộ lịch sử can thiệp của họ ở Việt Nam.

Như vậy, xét trên nhiều chiều cạnh thất bại của Mĩ và Ngụy VNCH trong trận này không chỉ là một thất bại thuần tuý về chiến thuật mà còn mang ý nghĩa chiến lược, đã làm rung chuyển giới báo chí Mĩ, làm cho nhân dân Mĩ quan tâm hơn đến cuộc chiến tranh Việt Nam. Ấp Bắc thật sự là trận đánh báo hiệu sự thất bại khó tránh khỏi của chiến lược "Chiến tranh đặc biệt" mà đế quốc Mỹ tiến hành trong những năm 1961-1965.

Sau này kết thúc chiến tranh Sách "Từ điển bách khoa về chiến tranh Việt Nam" của Mỹ đã ca ngợi quân Giải phóng ở Ấp Bắc là “những chiến sĩ có quyết tâm cao và được huấn luyện tốt”, trong khi đánh giá quân Ngụy VNCH là “bất tài, hỗn loạn và hèn nhát”.

Theo BTSV