Nam Phương Hoàng Hậu được “phong” Nữ thần sự thật và công lý?

Hoàng Hậu Nam Phương được “phong” nữ thần?

Với nhiều mô hình, không gian trưng bày đang được dư luận, người dân Huế cho là chữ nghĩa khó hiểu, rối rắm, gian chính của Bảo tàng Nghệ thuật thêu XQ nằm xoay mặt ra vỉa hè đi bộ đường Lê Lợi có một gian chân dung thêu đề chữ “Nữ thần sự thật và công lý (Nam Phương Hoàng Hậu)” bằng song ngữ Việt - Anh. Trong gian này có bức tranh thêu Hoàng hậu Nam Phương, các ảnh chụp vị cố hoàng hậu cuối cùng của triều đình nhà Nguyễn lúc còn trẻ và đi kèm một khung thuyết minh chữ “Nữ thần sự thật và công lý (Hoàng Hậu Nam Phương)” nói trên.

Bức chân dung thêu ghi "Nữ thần sự thật và công lý (Nam Phương Hoàng Hậu)" tại Bảo tàng Nghệ thuật thêu XQ trên đường Lê Lợi, TP Huế gây phản ứng trong dư luận

Theo đó, giải thích “danh hiệu” nữ thần cho Hoàng Hậu Nam Phương được lý giải bởi những câu chữ cũng rất khó hiểu: “Được gọi là Nữ Thần Bảo Trợ Cho Nghề Thêu. Bởi vì từ khi có căn phòng này nó đã khích lệ những con người bình thường như phụ nữ làm nghề thêu chúng tôi, làm bốc lên trí tưởng tượng và nâng chúng tôi lên khỏi những trầm luân của cuộc đời, và cũng chính căn phòng này sẽ rọi ánh sáng để giúp con người vượt qua những sầu tủi của kiếp sống hàng ngày.

Mỗi lần đến thăm, ngắm nhìn chân dung bà, đọc sách lịch sử của bà, và nhất là lá thư kêu gọi hòa bình cho Việt Nam của bà, những người phụ nữ làm nghề thêu chúng tôi có một cột sống vững vàng để đứng thẳng dậy và tuyên bố rằng “Tôi Là Người Phụ Nữ Việt Nam”. Phải chăng vì điều đó mà bà chính là nữ thần bảo trợ cho người phụ nữ làm nghề thêu”.

Giải thích về chữ Nữ thần sự thật và công lý đối với Nam Phương Hoàng Hậu đặt ở gian trưng bày này

Nhiều người dân đi qua đây đã ngỡ ngàng và bất ngờ trước một vị Hoàng Hậu của nước ta lại bị “phong” thần thánh như vậy. Không những vậy các chữ ở đây đều ghi bằng 2 tiếng là Việt và Anh, rất dễ tạo sự phản cảm khi du khách nước ngoài đọc và nhầm tưởng Nam Phương Hoàng Hậu là 1 vị thần. Dư luận ở Huế trong những ngày qua đã phản ánh lên báo yêu cầu làm rõ.

Cần làm rõ gốc gác dòng chữ “Nữ thần sự thật và công lý”

Theo TS. Trần Đình Hằng, Phân Viện trưởng Phân Viện Văn hóa nghệ thuật quốc gia Việt Nam tại Huế, việc “phong thần” cho một vị Hoàng Hậu chính danh trong lịch sử Việt Nam của XQ là một câu rất hỗn xược vì không ai dám gọi Nam Phương là nữ thần. Từ trước đến nay trong các tài liệu lịch sử, theo ông Hằng chưa thấy ai nói Hoàng Hậu Nam Phương là “nữ thần sự thật và công lý”.

“Cần làm rõ ai là tác giả của câu này? Theo tôi đây là hơi hám của Tây hóa. Vì với văn hóa Á Đông thì không ai dám hiển thánh nhân vật Nam Phương. Trong diễn trình của đế chế và hoàng gia ở triều Nguyễn, bà Nam Phương rõ ràng công trạng đứng dưới bà Từ Dũ và bà Từ Cung, nhưng các bà vẫn chưa được ai hiển thánh. Ngay cả Huyền Trân Công Chúa là một nhân vật lịch sử từ xa xưa, chúng ta cũng không dám hiển thánh. Chỉ có những nữ thần như Thiên - Y - A - Na ở Huế hay Thánh Mẫu ở các vùng khác mới có thể là thần thánh. Đồng ý có thể tán dương nhưng không đến mức hiển thánh như vậy được.

Ai làm gì thì làm nhưng cần có một cái gốc để tham chiếu. Đã đặt dòng chữ lên đó thì phải có tính chính thống, phải được công nhận một cách chính danh chứ không đùa được. Còn nếu tự nhiên hiển thánh, hiển thần Hoàng hậu Nam Phương thì sẽ để lại những hệ lụy không được hay” - ông Hằng cho biết.

Vị trí đặt bức tranh thêu của Hoàng Hậu Nam Phương với việc "phong" thêm danh hiệu "Nữ thần sự thật và công lý" tại mặt tiền đường chính Lê Lợi ở TP Huế đã khiến cho nhiều người lấy làm bất ngờ

Cũng theo ông Hằng, hiện nay chưa có luật nào quy định cụ thể về việc trên chế tài trong việc đặt thêm các danh hiệu cho người lịch sử ở các tác phẩm nghệ thuật như trên. Tuy nhiên, cần phải hành xử một cách rất nhân văn như bên Thái Lan có một Luật là Luật xúc phạm hoàng gia. Việc tác phẩm thêu trên có được hay không ghi chữ “Nữ thần sự thật và công lý” cần phải được Hội đồng Trị sự Nguyễn Phước Tộc, đồng ý và thông qua” - TS Hằng cho biết quan điểm.

Tuy nhiên khi trao đổi qua điện thoại trong ngày 1/4, ông Tôn Thất Viễn Bào, Chủ tịch Hội đồng Trị sự Nguyễn Phước Tộc tại Huế cho hay ông chưa hề biết thông tin Hoàng Hậu Nam Phương được gán ghép với vị nữ thần như trên. Ông và một số thành viên trong hội đồng sẽ đến đây xem xét, có ý kiến.

Danh hiệu nữ thần do chính người sáng lập XQ tự… nghĩ ra

Trưa 1-4, Dân trí đã có buổi làm việc với đại diện Bảo tàng Nghệ thuật thêu XQ. Trước câu hỏi của PV rằng XQ đã căn cứ vào đâu để phong Hoàng Hậu Nam Phương là “Nữ thần sự thật và công lý”?, ông Võ Văn Quân, người sáng lập XQ Việt Nam trả lời: “Chúng tôi cũng không căn cứ vào tài liệu nào để đặt chữ nữ thần này, là ý tưởng của tôi nghĩ ra (?!...).

Đây là chữ chưa ai gọi, và chúng tôi đặt cũng là lần đầu tiên với lý do truyền cảm hứng cho các phụ nữ nghề thêu ở đây. Sức mạnh của dân tộc chúng ta tìm không đâu xa mà là trong quá khứ.

Chúng tôi nghĩ chữ “Nữ thần sự thật và công lý” có phần phù hợp với lịch sử nhưng nó làm nổi bật lên giá trị lịch sử của Hoàng Hậu Nam Phương. Vì lịch sử có tính hữu, chúng ta không nên để lịch sử thành đồ cũ được”.

Ông Võ Văn Quân, người sáng lập XQ Việt Nam cho biết đây là ý tưởng của ông chứ không tham khảo vào tài liệu nào nói Hoàng Hậu Nam Phương là nữ thần (ảnh: Internet)

Ông Quân cũng cho biết là chưa thông qua ý kiến dòng chữ trên đối với Hội đồng Trị sự Nguyễn Phước Tộc cũng như các chuyên gia, cơ quan văn hóa tại Huế. Tuy nhiên do Bảo tàng Nghệ thuật thêu XQ tại Huế đang trong quá trình hoàn thiện, chưa khai trương và đơn vị đang mời Sở Văn hóa & Thể thao tỉnh Thừa Thiên Huế về kiểm nghiệm. Qua đây đơn vị sẽ lắng nghe ý kiến các bên, nếu nhiều phía không đồng ý với dòng chữ “Nữ thần sự thật và công lý” đối với Nam Phương Hoàng Hậu thì XQ sẵn sàng bỏ dòng chữ.