Chính biến ở Sudan - đốm lửa bất ổn mới ở châu Phi

Sau những biến động chính trị tại Algeria với việc Tổng thống Abdelaziz Bouteflika từ chức, cùng tình hình căng thẳng leo thang tại Libya khi cuộc giao tranh giữa hai phe phái ở nước này dẫn tới một thảm họa cận kề, Sudan đang có nguy cơ trở thành “điểm nóng” bất ổn mới ở châu Phi kéo theo những hậu quả khó lường.

Hàng nghìn người tham gia biểu tình ở thủ đô Khartoum của Sudan ngày 12-4.

Ngày 12-4, Đại sứ Đức tại Liên hợp quốc (LHQ) Christoph Heusgen, Chủ tịch luân phiên của Hội đồng Bảo an (HĐBA) LHQ cho biết, 5 quốc gia châu Âu là thành viên của hội đồng này đã đề nghị tổ chức họp đánh giá về tình hình tại Sudan.

Trả lời báo giới sau phiên tham vấn kín của HĐBA LHQ, Đại sứ Heusgen cho biết, HĐBA có thể tổ chức một cuộc họp về Sudan vào ngày 15-4 dựa trên đề nghị của 5 nước, gồm: Anh, Pháp, Bỉ, Ba Lan và Đức nếu tình hình tại Sudan trở nên nghiêm trọng. Ông Heusgen cũng kêu gọi các bên liên quan ở Sudan phải hết sức kiềm chế.

Tuyên bố của Đại sứ Heusgen đưa ra trong bối cảnh ngày 11-4, quân đội Sudan đã bắt giữ Tổng thống nước này - Omar al-Bashir, đồng thời tuyên bố thành lập Hội đồng quân sự (HĐQS) chuyển tiếp Sudan điều hành đất nước, do Bộ trưởng Quốc phòng Sudan Ahmed Awad Ibn Auf nắm quyền trong hai năm. Tuy nhiên, chỉ một ngày sau đó, ông Auf đã bất ngờ từ chức với lý do nhằm duy trì sự đoàn kết của các lực lượng vũ trang, đồng thời cho biết Trung tướng Abdel Fattah Abdelrahman Burhan sẽ là nhà lãnh đạo mới của HĐQS chuyển tiếp. HĐQS chuyển tiếp Sudan cho rằng, việc phế truất Tổng thống Omar al-Bashir không phải là “cuộc đảo chính quân sự”, và hội đồng này sẽ mở cánh cửa đối thoại với tất cả phe phái chính trị.

Tuy nhiên, Liên minh Thay đổi và Tự do đối lập của Sudan đã kêu gọi ban lãnh đạo mới của HĐQS chuyển tiếp lắng nghe tiếng nói của người dân và ngay lập tức chuyển giao quyền lực cho một chính quyền dân sự chuyển tiếp. Liên minh này cũng hối thúc ban lãnh đạo mới của hội đồng hủy bỏ quyết định trước đó về việc đình chỉ Hiến pháp, áp đặt tình trạng khẩn cấp và giới nghiêm, đồng thời kêu gọi người dân tiếp tục tham gia biểu tình ngồi trước các sở chỉ huy quân đội. Nguồn tin của cảnh sát cho biết, ít nhất 16 người đã thiệt mạng và 20 người khác bị thương trong quá trình tham gia các cuộc biểu tình ở thủ đô Khartoum trong các ngày 11 và 12-4.

Căng thẳng ở Sudan bắt nguồn từ ngày 19-12-2018, khi người dân biểu tình phản đối tình trạng giá lương thực tăng mạnh, đồng thời bất bình với những chính sách kinh tế yếu kém của chính quyền khiến đời sống của người dân khó khăn hơn.

Trước diễn biến căng thẳng hiện nay ở Sudan, nhiều nước lớn trên thế giới đã kêu gọi Sudan thực thi quá trình chuyển tiếp hòa bình, để người dân tham gia vào chính quyền. Ngoại trưởng Anh Jeremy Hunt cho rằng, việc quân đội giám sát quá trình chuyển tiếp kéo dài hai năm "không phải là câu trả lời". Theo ông, cần nhanh chóng chuyển sang ban lãnh đạo dân sự, có đại diện của tất cả các bên.

Phản ứng trước những yêu cầu trên, Đại biện lâm thời Sudan tại LHQ Yasir Abdelsalam ngày 12-4 khẳng định, quá trình chuyển tiếp sau khi Tổng thống Omar al-Bashir bị phế truất cần có thời gian và cộng đồng quốc tế không nên thúc ép quá trình này. Theo ông, những gì đang diễn ra tại Sudan chỉ là vấn đề mang tính nội bộ. Đại biện lâm thời Sudan tại LHQ khẳng định, HĐQS chuyển tiếp sẽ ủng hộ và bảo đảm một chính quyền dân sự và sẽ không có đảng phái nào bị gạt ra bên lề tiến trình chính trị, trong đó có các nhóm vũ trang. Việc đình chỉ Hiến pháp có thể được dỡ bỏ bất kỳ lúc nào và quá trình chuyển tiếp có thể được rút ngắn lại phụ thuộc vào những tiến triển trên thực địa cũng như thỏa thuận đạt được giữa các bên.

BÌNH NGUYÊN